Column: Bang om oud te worden in Nederland

Weet je nog, sommen maken op de basisschool? Je maakt een berekening en daar komt een antwoord uit. Dat heb ik altijd het fijne gevonden aan exacte wetenschappen: er is één goed antwoord. Daar is geen discussie over mogelijk. Maar de afgelopen 12,5 jaar heb ik geleerd dat zo’n exacte wetenschap toch ter discussie wordt gesteld en dat nota bene door de overheid. 

3 maal 3 is nooit 6 geweest

Goede zorg leveren aan mensen kost geld. Denk aan het huren van kantoorpanden, geschikte werkkleding, medische apparatuur en het allerbelangrijkste: goed personeel. Deze kosten zijn de laatste jaren flink gestegen, maar de bedragen die wij ontvangen voor het leveren van zorg stijgen niet (genoeg) mee. De sommen worden wel gemaakt, maar in plaats van werken met het goede antwoord moeten wij werken met een lager cijfer. Dat is per definitie onwerkbaar. 3 maal 3 is nooit zes geweest, en dat zal het ook nooit worden.

Veel zorgorganisaties in 2024 in het rood

Dit speelt al jaren. Tot nu toe hebben wij altijd gekeken waar wij zelf aan de knoppen kunnen draaien. Samen namen we initiatieven op het gebied van innovatie, efficiëntie, informele zorg en bezuinigingen. Met steeds minder geld en mensen zo veel mogelijk doen, terwijl de eisen even hoog blijven. De inspectie komt even vaak langs, met een even hoge eisenlijst. Toch blijkt nu uit alles dat het niet genoeg is; nagenoeg alle zorgorganisaties in Noord-Brabant gaan een negatief resultaat behalen vanaf 2024. Er komt een moment dat je niet meer kunt ontkennen: 3 maal 3 is toch echt 9.

Meer zorgbehoevenden blijven thuis wonen

Ik begrijp niet dat die bal in het midden blijft liggen. Zorgorganisaties werken samen, tonen initiatief, zijn bereid. Maar dit houden we geen van allen vol. Om een voorbeeld te noemen: er is besloten dat minder mensen opgenomen mogen worden in een verpleeg- of verzorgingshuis. Dit betekent dat er meer mensen met een bepaalde zorgzwaarte thuis blijven wonen. Die extra ballast komt op de thuiszorg terecht. Dan moet je zorgen dat mensen die in de zorg werken goed beloond worden. Het personeel heeft de aanstaande CAO loonsverhoging dan ook absoluut verdiend. Maar als er vanuit het rijk geen compensatie komt, waar moeten wij het dan nog vandaan halen?

Als we kunnen leven, kunnen we leveren

Wat betekent dat voor de noodzakelijke transformatie van de ouderenzorg? Wij werken al jaren aan deze transformatie. Zoals we in onze gezamenlijke brandbrief schrijven: 'samen werken aan anders werken in de zorg wordt overleven en schadebeperking. Zo kunnen we niet blijven zorgen voor ouderen van nu en morgen. We hebben zuurstof nodig.' Want met zuurstof kunnen we ademen en leven in plaats van overleven. En als we kunnen leven, kunnen we leveren.

Toekomst van de zorg is een schrikbeeld

Er zijn ideeën genoeg. Met alternatieve woonvormen kun je de zorg bijvoorbeeld veel efficiënter inzetten. Als we de tijd die we nu kwijt zijn aan continu praten met al die stakeholders over tarieven, konden spenderen aan het uitwerken van plannen zoals alternatieve woonvormen. Dat zou iets opleveren. Minder eenzaamheid, meer huizen die beschikbaar komen.  Het zou een mooie stap kunnen zijn richting een samenleving, waar we de afgelopen jaren vooral zijn geïndividualiseerd. 

Wie de prijs betaalt voor jouw onvoldoende

Ik vraag me af: moeten we accepteren dat we op termijn minder zorg kunnen leveren?  Of moeten we de kosten gaan doorvertalen naar de klant? Met als gevolg dat de rijken particulier zorg gaan inkopen en de situatie van de meeste mensen alleen maar slechter wordt? Het is een schrikbeeld voor veel van mijn leeftijdsgenoten. Wij zien onze ouders in de uitgeklede zorg anno 2023.  Het is schrijnend en soms onwaardig. Veel van mijn leeftijdsgenoten zien daardoor op tegen ouder worden. Want wat zegt dit over de zorg anno 2040? Op school zouden we hier in ieder geval een dikke onvoldoende voor krijgen. Maar we zitten niet meer op school. Want waar je daar zelf op de blaren moet zitten en je cijfer zelf moet opkrikken, betalen in de echte wereld andere mensen de prijs voor jouw onvoldoende.